TERUGSLAG
Die bittere enclave in je hoofd
Het prikkeldraad, de observatie
En onmenselijke onmacht
Dat maakt kameraadschap
Een macht van betekenis
Sterk uit overtuiging
Hans Mes – 2020
Beeldhouwer Hans Mes maakte voor het project “Helmen Vol Verhalen” het kunstwerk Terugslag. Hierbij worden jonge veteranen gekoppeld aan kunstenaars. In dit kader werd Edo van den Berg, een veteraan van Dutchbat III, gekoppeld aan de kunstenaar Hans Mes. Deze visualiseerde vervolgens zijn aangrijpende verhaal over de UNPROFOR vredesmissie in de Bosnische enclave Srebrenica waar zich een ongekend drama voltrok.
Het kunstwerk Terugslag bestaat uit een ruimtelijke compositie van verschillende beeldende elementen, elk met hun eigen zeggingskracht.
Op een voetplaat van aangetast staal is een gekloofd en gehouwen blok wit graniet geplaatst. Het staal doet denken aan het roestige staal van het fabriekscomplex op de compound waar Dutchbat III gelegerd was. Door zijn kleur en structuur symboliseert het graniet de ruines van in puin geschoten woningen. Rondom het graniet is een rol prikkeldraad aangebracht als was het een versperring. Daarmee schetsen het graniet, het staal en de versperring een herinnering, die als een terugslag van het gebeurde nog altijd onuitwisbaar in het geheugen van de veteraan blijft gegrift.
Het zijn deze traumatische ervaringen die een mentale enclave achterlaten, versperd en gevangen in onmacht vanwege het onbegrijpelijke gebrek aan ondersteuning en door alle betrokken partijen in de steek gelaten.
Een helm, waarin bovenstaand gedicht is gegraveerd, staat tegen de prikkeldraadversperring. Het gedicht op deze helm verwoordt datgene wat de Dutchbatter bijblijft en waar hij verder mee moet.
Boven op het blok graniet zijn het gewei van een edelhert en een messing zwaard geplaatst. Het gewei om te stoten, en het zwaard om te vechten, vormen samen het embleem van het 13e Infanterie Bataljon Regiment Stoottroepen. Dit embleem siert de rode baretten van Dutchbat III die in de enclave gelegerd waren. Het gewei en het zwaard staan niet alleen symbool voor de Stoottroepen, maar ook refereren zij aan hun wapenspreuk: Sterk uit Overtuiging.
Het is een wapenspreuk die boekdelen spreekt over hoe met deze desastreuze missie om te gaan.
Het is die aanpak waarmee Edo van den Berg na zijn terugkeer in Nederland de moeilijkste periode uit zijn leven met vallen en opstaan heeft weten te overwinnen.